آشنایی با شایع ترین بیماری ها در گاو ها و راه های پیشگیری از آن ها
امروزه، یکی از چالش های مهم در صنعت دامداری و به ویژه گاو شیری، وجود برخی بیماری هاست که منجر به کاهش تولید شیر، کاهش کیفیت محصولات دامی و در برخی موارد، از بین رفتن دام می شود. بسیاری از این بیماری های شایع در گاو ها، نیازمند آشنایی با علائم بیماری و توجه به آن ها بوده تا در صورت لزوم، اقدامات مناسب برای درمان بیماری شناسایی شده، انجام شود.
لازم است برای جلوگیری از بروز این مشکلات، به اجرای برنامه های واکسیناسیون، بهداشت محیط، تغذیه مناسب دام و مراقبت های پزشکی روزانه اهمیت داده شود. در این مطلب، شما را با برخی از انواع بیماری های شایع در گاو ها و همچنین علائم و راه های پیشگیری هر کدام، آشنا خواهیم کرد.
دلایل بروز بیماری در گاو ها
همانطور که گفته شد، شیوع بیماری در گاو ها و گاوداری ها، تاثیر مستقیمی بر عملکرد گاو و همچنین گاوداری داشته و دامداران را با خسارت های فراوانی رو به رو خواهد کرد. برخی از عوامل بروز بیماری در گاو ها، شامل موارد زیر می باشد:
عوامل میکروبی
یکی از دلایل بروز بیماری در گاو ها و شیوع آن در گاوداری، عوامل میکروبی است. وجود برخی باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها در محیط گاوداری، منجر به شیوع بیماری شده که می تواند از راه تماس مستقیم با گاو مبتلا، محیط آلوده و یا از طریق مواد غذایی آلوده به گاو، منتقل شود.
عوامل محیطی
یکی دیگر از دلایل بروز بیماری در گاو ها، تراکم جمعیتی بالا در برخی گاوداری ها می باشد. در برخی موارد، به دلیل برقراری شرایط مساعد برای انتقال عوامل بیولوژیکی، انتشار انواع باکتری ها و ویروس ها و افزایش احتمال قرار گرفتن گاو ها در معرض تماس با سایر گاو های بیمار، لازم است از تراکم بیش از اندازه گاو ها در محیط گاوداری، جلوگیری شود.
عدم رعایت بهداشت
از دیگر عوامل بروز بیماری در گاو ها، می توان به عدم رعایت بهداشت اشاره کرد. در برخی موارد، رعایت نکردن موارد بهداشتی در یک گاوداری، مانند جمع آوری و دفع پسماند ها و مدفوع گاو ها یا عدم توجه به شرایط پاکیزگی محیط و تنظیم میزان دما و رطوبت، موجب افزایش شیوع بیماری و سایر عفونت های گاوی خواهد شد.
آلودگی آب و هوا
یکی دیگر از دلایل بروز بیماری در گاو ها، وجود هر گونه آلودگی در آب و هوا می باشد. از آن جایی که لازم است محیط پرورش گاو، دارای تناسب بین دما و رطوبت و رعایت خدمات بهداشتی لازم باشد، توصیه می شود به منظور جلوگیری از بروز بیماری در گاو ها، به تمامی شرایط نگهداری و محیط سلامتی دام توجه شود.
انواع بیماری های شایع در گاو ها
همان طور که گفته شد، اغلب گاو های شیری و گوشتی، از سنین پایین تا پس از زایمان، در معرض ابتلا به انواع بیماری های گوارشی، پوستی و یا متابولیکی بوده که لازم است با آگاهی از علائم و روش های درمان، موجب کاهش میزان ابتلای گاو ها به بیماری های مختلف شوید. برخی از بیماری های شایع در گاو ها و علائم آن، شامل موارد زیر می باشد:
1. بیماری تب برفکی
یکی از بیماری های شایع در گاو ها، بیماری تب برفکی است که یکی از خطرناک ترین نوع بیماری های مربوط به گاو می باشد. به این بیماری زخم دهان نیز گفته شده و شهرت جهانی دارد. از راه های انتقال این بیماری نیز می توان به خوراک و آب آلوده و تنفس اشاره کرد. بروز بیماری تب برفکی در گاو ها، موجب افسردگی در گاو ها شده و با ایجاد اختلال در تغذیه، موجب کاهش شدید اشتها و در برخی موارد، از بین رفتن گاو خواهد شد. برخی از علائم تب برفکی عبارتند از:
- ایجاد زخم در زبان، لثه ها، نوک پستان و بین دو سم
- لنگش
- آبریزی بسیار شدید از دهان
راه های پیشگیری از تب برفکی
از آن جایی که عامل اصلی بیماری در تب برفکی ویروس است، عملا راه درمانی نداشته و تنها راه حل، تزریق واکسن تب برفکی به گاو یا گوساله می باشد که انجام این کار، از 4 ماهگی به بالا امکان پذیر می باشد. علاوه بر این، به منظور کاهش خسارات اقتصادی به گاوداری نیز، لازم است مراحل ضد عفونی، بهداشت جایگاه گاو ها و واکسیناسیون کامل آن ها انجام شود. از این رو می توان گفت، راه های جلوگیری از بروز تب برفکی، عبارتند از:
- رعایت موارد بهداشتی و ضد عفونی کردن جایگاه پرورش گاو ها و تجهیزات موجود در آن به شکل مداوم
- قرنطینه کردن گاو های آلوده به بیماری تب برفکی
- واکسیناسیون به موقع و کافی گاو ها
2. بیماری طاعون یا گاو مرگی
یکی دیگر ازبیماری های شایع در گاو ها، بیماری طاعون یا گاو مرگی است که بسیار واگیردار بوده و احتمال همه گیری گله گاوداری در این نوع بیماری، بسیار بالا می باشد. از راه های انتقال این نوع بیماری به گاو های سالم، می توان به خوراک و آب آلوده و تنفس اشاره کرد. برخی از علائم و نشانه های بروز بیماری طاعون یا گاو مرگی، عبارتند از:
- آبریزی شدید از چشم ها
- ایجاد زخم در لثه و دهان گاو
- تب بالا
- لرز
- ایجاد عفونت در ترشحات فرج گاو
راه های پیشگیری از طاعون یا گاو مرگی
همان طور که گفته شد، بیماری طاعون یا گاو مرگی، یکی از بیماری های سخت و خطرناک در گاو ها بوده که راه درمان مطمئنی ندارد. بر این اساس، لازم است با انجام برخی راهکار های پیشگیرانه با واکسیناسیون، از ابتلای گاو ها به بیماری طاعون جلوگیری نمود. همچنین، لازم است در صورت ابتلای گاو به این بیماری، هر چه سریع تر گوشت و لاشه دام را را سوزانده و گله گاو ها را قرنطینه کنید.
3. بیماری شاربن
از انواع دیگر بیماری های شایع گاو ها، می توان به شاربن اشاره کرد که نوعی بیماری عفونتی است که توسط گاو های آلوده و یا بردن گاو به مراتع آلوده به باکتری باسیلوس آنتراسیس، به دام انتقال می یابد. از راه های انتقال این نوع بیماری گاو، می توان به خاک، آب آلوده و تنفس اشاره کرد. لازم است بدانید، در صورت ابتلای گاو به بیماری شاربن و عدم سوزاندن لاشه، زمینه برای پخش و انتشار باکتری باسیلوس آنتراسیس در خاک فراهم شده و منجر به آلوده شدن مراتع و سایر گاو های سالم خواهد شد. برخی از علائم بیماری شاربن، عبارتند از:
- ادرار خونی
- تب خیلی بالا
- تلف شدن ناگهانی دام
- خونریزی از بینی و مخرج پس از مرگ
راه های پیشگیری از شاربن
یکی از موارد مهم در زمینه پیشگیری از بیماری شاربن، واکسیناسیون گاو است که بسیار حیاتی بوده و موجب مقاوم کردن گاو ها در برابر باکتری خواهد شد. تزریق واکسن این بیماری از 3 ماهگی به بالا امکان پذیر بوده و زمان انجام این کار نیز، از اسفند تا خرداد هر سال می باشد.
4. بیماری تیلریوز
یکی دیگر از بیماری های شایع در گاو ها، بیماری تیلریوز است که نوعی بیماری انگلی بوده و از طریق پشه و کنه وارد بدن گاو می شود. راه های انتشار و انتقال این نوع بیماری در گاو ها، از طریق کنه های آلوده به انگل می باشد. برخی از علائم بیماری تیلریوز عبارتند از:
- سرفه و تنفس سخت
- اسهال گاو یا یبوست شدید
- وجود خون در مخاط
- زردی
- تورم غدد لنفی
- کم خونی
- ضعف سیستم ایمنی
- تب بسیار شدید
راه های پیشگیری از تیلریوز
بهترین راه حل پیشگیرانه در بیماری تیلریوز، سمپاشی محیط، رعایت بهداشت محیطی و تزریق واکسن تیلریوز است که موجب جلوگیری از ابتلای دام های سالم به بیماری خواهد شد. لازم است بدانید، تزریق واکسن از 4 ماهگی به بالا جایز بوده و باید در فصل زمستان انجام شود.
بیماری تب مالت
یکی دیگر از بیماری های شایع در میان گاو ها، بیماری تب مالت است که نوعی بیماری همه گیر بوده و تحقیقات انجام شده نشان می دهد، که در حدود 70 درصد از گاو های واکسینه شده به واکسن تب مالت، مثل گاو های شیری و گوشتی، به سلامت از این بیماری عبور کرده اند. راه های انتقال بیماری تب مالت نیز، از طریق خوراک و آب آلوده، تماس با جنین سقط شده و جفت و ترشحات گاو به بدن گاو سالم می باشد. برخی از علائم و نشانه های بیماری تب مالت عبارتند از:
- سقط جنین 5 تا 6 ماهه
- تورم بیضه ها در گاو های نر
- وجود خون در ترشحات فرج دام
- به دنیا آمدن جنین به صورت مرده
- به دنیا آمدن گوساله های ضعیف
- عدم خروج جفت
- نازایی دام
راه های پیشگیری از تب مالت
- تزریق واکسن تب مالت به مقدار 5 سی سی، که در طول عمر گاو تنها یک بار انجام می شود.
- ضد عفونی کردن گاوداری به ویژه جایگاه های زایش
- قرنطینه کردن گاو های آلوده
- سوزاندن و دفن جنین سقط شده
- انجام برخی آزمایشات لازم برای شناسایی گاو های آلوده و کشتار آن ها
بیماری پاستورلوز
یکی دیگر از انواع رایج بیماری گاو، بیماری پاستورلوز است که نوعی بیماری تنفسی گاو بوده و در حدود 50 درصد واگیردار می باشد. عامل اصلی در این بیماری، باکتری مانهیا همولیتیکا است که در صورت ابتلای گاو به این بیماری، احتمال تلف شدن 10 درصد از آن ها وجود دارد. راه انتقال این بیماری نیز، از طریق خوراک و آب آلوده، تنفس هوای آلوده و تماس با زخم های پوستی گاو مبتلا می باشد. لازم است بدانید، درمان این بیماری، تنها از طریق مصرف آنتی بیوتیک امکان پذیر می باشد. برخی از علائم و نشانه های بیماری پاستورلوز عبارتند از:
- تنفس سخت
- عدم نشخوار و انباشتگی شکمبه
- تورم شدید گلو
- تورم سر و گردن گاو
راه های پیشگیری از پاستورلوز
- سوزاندن لاشه دام بیمار، قرنطینه کردن و رعایت نکات بهداشتی
- عدم خریدن گاو های پرواری از مناطق مختلف و ناشناخته
- واکسینه کردن دام به اندازه 2 تا 4 سی سی بر اساس وزن گاو و هر سال یکبار
