کاربرد جوش شیرین در صنایع آتش نشانی و کپسول های اطفا حریق
در حوادث آتش سوزی اولین ابزاری که برای خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار می گیرد، کپسول آتش نشانی است. بسیاری از آتش سوزی ها را نمی توان با آب خاموش کرد اما یک کپسول آتش نشانی، حاوی کف ناشی از ترکیبات جوش شیرین، بسیاری کاربردی خواهد بود. در این مقاله به کاربرد جوش شیرین در آتش نشانی خواهیم پرداخت.
آشنایی با جوش شیرین
جوش شیرین یک نوع نمک سدیم سفید رنگ و بلوری شکل است و کاربردهای بسیاری در مصارف صنعتی و خانگی دارد. این ترکیب به نام های دیگری از جمله سدیم هیدروژن کربنات و سدیم بی کربنات نیز شناخته می شود. این ترکیب دارای فرمول شیمیایی NaHCO3 می باشد. انواع مختلفی از جوش شیرین در بازار وجود دارد که برای مصارف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. جوش شیرین به صورت پودر، خرد شده، صنعتی و خوراکی وجود دارد.
از جوش شیرین در مصارف خانگی مانند استفاده در خمیر کیک و نان برای بالاآوردن و پرحجم کردن آن استفاده می شود. همچنین از خواص مفید این ماده برای پوست و لایه برداری نیز استفاده های بسیاری می شود. در ضدعفونی کردن سطوح داخلی خانه نیز جوش شیرین بسیار موثر است. همچنین در صنایع مختلف از جمله چرم، حفاری، صنایع شوینده، آزمایشگاه ها، صنعت دام و طیور، آتش نشانی و بسیاری صنایع دیگر نیز جوش شیرین صنعتی نقش مهمی دارد. در ادامه به بررسی جزئیات نقش جوش شیرین در آتش نشانی می پردازیم.
کاربرد جوش شیرین در تولید کپسول های آتش نشانی
در تولید کپسول های آتش نشانی از این ماده بسیار استفاده می شود. جوش شیرین به دلیل اینکه در برابر حرارت باعث آزاد شدن گاز دی اکسید کربن شده و منبسط می شود، گزینه ای مناسب در تهیه گاز کپسول های آتش نشانی است. در هنگام آتش سوزی، استفاده از آن باعث می شود کف دی اکسید کربن به صورت یک پوشش روی آتش قرار بگیرد و از رسیدن اکسیژن به آتش و قدرت گرفتن آن، جلوگیری نماید.
همچنین از آن می‌توان برای خاموش کردن آتش ناشی مواد نفتی یا جریان الکتریکی با کمک کف ناشی از ترکیب ذکر شده، استفاده کرد. اما در خاموش کردن آتش ناشی از سرخکن ها نمی توان از این ترکیب استفاده کرد، زیرا ممکن است گاز تولید شده باعث شود تا ذرات روغن داغ به اطراف پرت شود و باعث ایجاد خطر و آسیب مضاعف گردد.
انواع پودرهای کپسول آتش نشانی
سه عامل در ایجاد و تشدید آتش نقش اصلی دارند،که عبارت اند از اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت. جهت خاموش کردن آتش، مهار هر یک از این سه عامل باعث توقف آتش سوزی می شود. انواع مختلفی از کپسول های آتش نشانی وجود دارد که از پودر و یا گاز پر شده اند. در کپسول هایی که با پودر پر می شوند از دو نوع پودر خشک یا شیمیایی استفاده می شود.
- پودر های خشک آتش نشانی: این پودر ها بیشتر برای خاموش کردن مواد روغنی و نفتی کاربرد دارند. خاصیت اصلی این پودرها غیرقابل اشتعال بودن آن ها می باشد. نسبت به پودرهای شیمیایی که در ادامه توضیح خواهیم داد، عملکرد ضعیف تری دارند و به همین نسبت دارای قیمت پایین تری نیز هستند. تنها مورد استفاده از این پودرها، آتش سوزی های نوع D هستند، که یعنی تنها در حریق فلزات مورد استفاده قرار می گیرند.
- پودرهای شیمیایی آتش نشانی: پودرهای شیمیایی انواع مختلفی دارند و هر کدام دارای ویژگی های خاص خود می باشند. این پودر ها مواد اولیه در کپسول ها هستند و حاصل ترکیب چند ماده هستند.
بسته به نوع آتش سوزی صورت گرفته از کپسولی خاص برای خاموش کردن آن استفاده می شود. زیرا هر ماده اثرات مختلفی بر حریق خواهد داشت.
کاربرد های انواع کپسول های آتش نشانی
در آتش سوزی هایی که در اثر حرارت جریان الکتریسیته ایجاد می شوند و یا اشتعال گازها یا مایعات، معمولا از پودر بی کربنات پتاسیم استفاده می شود. در مواردی که حرق بر اثر اتصالی و یا مایعات مشتعل صورت گرفته باشد از کپسول های حاوی فسفات آمونیوم برای خاموش کردن آتش استفاده می شود. همچنین در صورتی که یک ماده جامد دچار آتش سوزی شود، استفاده از این نوع مناسب است.
پودرهای فسفات آمونیوم که با عبارت ABC نیز شناخته شده هستند، پودرهای چند حالته هستند. این کپسول ها برای خودرو نیز مناسب هستند.
نوع دیگری از پودر بی کربنات پتاسیم وجود دارد که بر پایه اوره است. در مواردی که آتش سوزی الکتریکی رخ داده باشد و یا مایعات و گازهای قابل اشتعال دچار حریق شده باشند، استفاده از کپسول های حاوی این پودر بسیار موثر است. پودر کلرید پتاسیم نیز تا حدودی شبیه بی کربنات پتاسیم بر پایه اوره است اما عملکرد بهتری دارد.
از دیگر کپسول های بسیار قوی در خاموش کردن آتش، به کپسول های حاوی مانکس می توان اشاره کرد. ترکیب این پودرها حاوی اوره و بی کربنات یا کربنات دو پتاس است. دلیل قوی بودن این نوع در این است که در برخورد با حرارت سریعا تجزیه می شوند.
معرفی کپسول حاوی پودر بی کربنات سدیم (جوش شیرین)
و در نهایت به معرفی پودر آتش تشانی جوش شیرین یا بی کربنات سدیم می پردازیم. این پودر برای خاموش کردن آتش سوزی ها از نوع B و C و D کاربرد دارد و یک نوع معمولی از پودرها به شمار می رود.
در آتش سوزی های کوچک مقیاس الکتریکی، استفاده از کپسول حاوی پودر جوش شیرین گزینه ای مناسب است. در مواردی که آتش سوزی در خانه اتفاق می افتد و وسایل الکترونیکی دچار آتش سوزی می شوند، می توان با ریختن مقداری جوش شیرین روی آن ها باعث مهار قسمتی از آتش شد. البته باید توجه داشته باشید امکان آسیب رسیدن به قطعات نیز وجود دارد.
در نتیجه بهترین گزینه در خاموش کردن این نوع آتش سوزی های الکتریکی استفاده از کپسول حاوی پودر جوش شیرین است. حرارت ناشی از حریق باعث می شود تا این ماده تجزیه شده و کربن دی اکسید آزاد شود. اما استفاده از این نوع کپسول در آتش سوزی های ناشی از مواد نفتی و روغنی اصلا توصیه نمی شود.
همچنین سدیم بی کربنات یک جایگزین مناسب برای دی آمونیوم فسفات کپسول های آتش نشانی پودر خشک است. زیرا دی آمونیوم فسفات خاصیت خورندگی دارد.
سدیم بی کربنات دارای خاصیت قلیایی است، همین ویژگی باعث شده تا در کنار PKP(یک نوع ماده مورد استفاده در کپسول های آتش نشانی که در سیلندرهای فوم استفاده می شود)، بهترین و تنها مواد شیمیایی خشکی باشند، که در آشپزخانه ها برای خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار می گیرند.
آیا می توان از بکینگ پودر نیز برای خاموش کردن آتش استفاده کرد؟
توجه داشته باشید که بکینگ پودر و جوش شیرین تقریبا برای یک نوع کاربرد در آشپزی استفاده می شوند، اما هرگز نباید در هنگام خاموش کردن آتش از بکینگ پودر استفاده نمایید. در مقاله جوش شیرین چیست به طور کامل تفاوت این دو ماده توضیح داده شده است. ریختن بکینگ پودر روی شعله های آتش باعث انفجار های کوچک خواهد شد، زیرا همانطور که به یاد دارید این ماده شامل اسید جامد است.
