اهمیت تشخیص گاو آبستن و راه های تشخیص آبستن بودن گاو + نکات مهم
امروزه با توجه به هزینه های بالای پرورش دام و همچنین تقاضای زیاد بازار برای تامین گوشت مورد نیاز جامعه، تشخیص بارداری و آبستن بودن دام ها امری بسیار مهم است. همانطور که می دانید، مهم ترین مزیت آبستن بودن دام ها، تکثیر و افزایش تعداد آن ها است. بنابراین برای این که بتوانید تشخیص به موقع و درستی از بارداری یا عدم بارداری در دام ها داشته باشید، بهتر است از روش های درست و اصولی برای این کار استفاده کنید. ما در این مطلب قصد داریم در مورد اهمیت تشخیص و شناسایی گاو های آبستن با شما صحبت کرده و راه ها و روش های تشخیص آبستن بودن گاو را بیان کنیم. پس تا پایان همراه ما باشید.
آبستن بودن گاو
آبستن بودن دام ها در دامداری ها امری بسیار مهم است. شاید بتوان گفت که تمام تلاش دامداران فقط با زایمان یک گاو ماده نتیجه خواهد داد. آبستن شدن گاو ها به روش های مختلفی انجام می شود. لقاح طبیعی یا مصنوعی از جمله روش های رایج برای بارداری دام هایی مانند گاو است.
در روش لقاح طبیعی باید گاو های نر و ماده در زمان مشخصی در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا عمل لقاح انجام شود. اما در روش لقاح مصنوعی فقط نیاز به یک گاو ماده خواهیم داشت تا با استفاده از روش های موجود در علم دامپزشکی عمل لقاح مصنوعی در شرایطی خاص انجام شود.
به علاوه لقاح مصنوعی نیز باید توسط افراد متخصص انجام شود. امروزه روش های تلقیح مصنوعی در دامداری ها بیشتر از لقاح طبیعی مورد استفاده قرار می گیرند. مهم ترین مزیت لقاح مصنوعی، عدم انتقال بیماری های گاو نر به گاو ماده و افزایش احتمال باروری است. بعد از لقاح، تشخیص آبستن بودن یا نبودن گاو ها نیز امری بسیار مهم است که در ادامه مطلب به این موضوع و روش های تشخیص آن خواهیم پرداخت.
اهمیت تشخیص آبستن بودن گاو
تشخیص آبستن و یا حامله بودن گاو در دامداری ها مانند اصول بهداشتی نگهداری دام امری بسیار مهم است. آبستن بودن گاو ها می تواند فواید زیادی برای یک واحد دامداری داشته باشد. به طور کلی می توان گفت آبستن بودن گاو و تشخیص آن به دلایل زیر اهمیت زیادی دارد:
- شناسایی حیوانات عقیم شده و خارج کردن آن ها از گله
- انجام مراقبت های لازم برای طی کردن دوران بارداری در گاو آبستن
- تعیین برنامه غذایی مناسب برای گاو آبستن
- تعیین تاریخ زایمان و فراهم کردن تمهیدات مورد نیاز آن
- تنظیم تاریخ زایمان تمامی گاو ها برای تولید یکنواخت در طول سال
- شناسایی گاو هایی که بازدهی بالا و باروری بالایی دارند.
- تشخیص نیاز یا عدم نیاز به درمان گاو های آبستن نشده
- تشخیص آبستن بودن گاو موجب بهبود وضعیت اقتصادی دامدار نیز خواهد شد.
تمامی مواردی که در بالا ذکر شد، از مزیت های تشخیص آبستن بودن گاو هستند. جالب است بدانید گاو باردار می تواند دو برابر گاو های غیر باردار گوشت تولید کند. از طرفی نگهداری و پرورش گاو هایی که قادر به باروری نیستند، صرفه اقتصادی خاصی برای دامدار نخواهد داشت.
در حالی که گاو تلیسه و یا گاو های ماده که قدرت باروری دارند، با زایمان خود می توانند هزینه های نگهداری خود را به دامدار برگردانند. بنابراین تشخیص آبستن بودن گاو ها اهمیت بسیار بالایی داشته و موجب می شود گاو های باردار از غیر باردار جدا شوند. گاو هایی که توانایی آبستن شدن ندارند، بهتر است بعد از رسیدن به سن مشخص معدوم شده تا دامدار هزینه بیشتری متحمل نشود.
علائم و نشانه های آبستن بودن گاو
باردار شدن گاو مانند هر حیوان دیگری علائم و نشانه هایی را به همراه دارد. البته لازم به ذکر است که نشانه های آبستن بودن در برخی از انواع و نژاد گاو ها با هم متفاوت هستند. چنانچه دامدار یا دامپزشک این علائم و نشانه ها را ببیند، آبستن بودن دام را تشخیص خواهد داد. از جمله رایج ترین علائم بارداری در گاو ها عبارتند از:
- افزایش تدریجی وزن گاو
- افزایش اندازه پستان گاو
- کاهش مقدار و توان شیر دهی
- عدم وقوع فحلی
- تنبل شدن مزاج
مدت زمان آبستن بودن گاو
جالب است بدانید مدت زمان حاملگی در گاو ها با یکدیگر متفاوت است. گاو ها بر اساس سن، نژاد و اقلیم دوران بارداری متفاوتی را تجربه می کنند. اما طول دوران آبستنی گاو ها می تواند بین 279 روز تا 287 روز متغیر باشد. اغلب گاو ها به مدت 283 روز گوساله را در رحم خود حمل می کنند. دلایل زیادی در طولانی یا کوتاه شدن مدت زمان بارداری در گاو ها موثر هستند. از جمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نر یا ماده بودن جنین
- سن گاو مادر
- شرایط بدنی گاو ماده
- دفعات زایمان
راه های تشخیص آبستن بودن گاو
در کنار این که می توان از طریق علائم و نشانه هایی که در بالا ذکر شد، به آبستن بودن گاو پی برد، راه های تشخیص دیگری نیز برای این کار وجود دارد. لازم به ذکر است این راه ها از قطعیت و اعتبار بیشتری برخوردار هستند. از جمله این راه ها برای تشخیص باردار بودن یا نبودن گاو، می توان به گرفتن تست های آزمایشگاهی، استفاده از کیت های تشخیصی برای تعیین میزان پروژسترون در شیر گاو و انجام آزمایش رکتال اشاره کرد. به طور کلی برای تشخیص آبستن بودن یا عدم بارداری در گاو ها می توان به دو طریق اقدام کرد که در ادامه به توضیح این دو راه خواهیم پرداخت.
روش های مستقیم
روش مستقیم برای تشخیص بارداری در گاو ها اغلب برای دامداری های کوچک و گله دار ها انجام می شود. چون تعداد دام بسیار کم بوده و می توان تک تک آن ها را مورد بررسی و مشاهده مستقیم قرار داد. این روش بیشتر بر اساس تجربه و مشاهده انجام شده و از گذشته تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین در صد احتمال خطا در این روش بیشتر از سایر روش ها است. در این روش بعد از تایید باردار بودن برخی گاو ها، معمولا دامداران اقدام به معدوم کردن دام های غیر باردار می کنند. به دلیل این که تا پایان سال هزینه اضافه ای بر گردن دامداری نداشته باشند.
روش غیر مستقیم
در روش غیر مستقیم معمولا از مارکر های شیمیایی برای تشخیص بارداری در دام ها استفاده می کنند. دقت این روش بسیار بالا بوده و از این طریق می توان گاو ماده غیر باردار را نیز شناسایی کرد. با این کار می توان به درمان گاو هایی که باردار نمی شوند، پرداخت و در صورت عدم درمان، می توان اقدام به معدوم کردن آن ها کرد. انجام این آزمایشات شیمیایی بسیار آسان بوده و هزینه زیادی نخواهد داشت. در این آزمایشات مقدار گلیکوپروتئین موجود در خون گاو مادر اندازه گیری می شود.
قطعی ترین روش های تشخیص آبستن بودن گاو
در میان روش های مختلف و رایج برای تشخیص آبستن بودن یا نبودن گاو، برخی از روش ها از قطعیت و اعتبار بیشتری برخوردار هستند. در ادامه به توضیح برخی از این روش های مطمئن برای تشخیص بارداری در گاو که باید هر دامداری آن را بلد باشد، می پردازیم:
- لمس راست روده ای: روش لمس راست روده ای، روشی بسیار مجرب برای تشخیص بارداری گاو ها است. این روش هم توسط دامپزشکان و هم توسط دامداران با تجربه مورد استفاده قرار می گیرد. در میان روش های مختلف یکی از مطمئن ترین روش های تشخیص بارداری دام ها به خصوص گاو های 50 سال اخیر، لمس راست روده ای است. لمس راست روده ای به طور متناوب و در زمان های مختلفی باید انجام شود تا دامدار یا دامپزشک به تشخیص درست و قطعی بارداری برسند. زمان تقریبی انجام این آزمایش عبارتند از: لمس راست روده ای در 35 تا 40 روزگی، لمس در 60 روزگی، لمس در 90 روزگی و الی آخر. بهتر است این روش به خصوص در اوایل بارداری توسط افراد با تجربه انجام شود تا از آسیب رساندن به جنین جلوگیری شود.
- مدافعه کردن: این روش نیز یکی دیگر از روش های رایج برای تشخیص آبستن بودن در گاو ها است. به طور کلی، شکم گاو آبستن بعد از هفت ماهگی بزرگ می شود. در این زمان می توان برای تشخیص قطعی بارداری از این روش استفاده کرد. در این روش فرد با دست مشت شده خود به قسمت سست راست شکم گاو ضربه ای وارد می کند. چنانچه جنین در شکم گاو وجود داشته باشد، بعد از ضربه دوباره به جای اولیه خود برمی گردد. در این هنگام ضربه و حرکت جنین را به راحتی با دست می توان لمس کرد.
- اندازه گیری هورمون ها: اندازه گیری هورمون های موجود در شیر گاو، یکی دیگر از روش های مورد اعتماد برای تشخیص بارداری گاو ها می باشد. این روش بسیار راحت بوده و به همین دلیل بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. همانطور که می دانید، میزان پروژسترون شیر گاو آبستن در دوران آبستنی بسیار بالا می رود. از طرفی جنین موجود در رحم گاو آبستن نیز هورمونی هایی مانند استروژن تولید می کند. بنابراین با اندازه گیری این هورمون ها در خون یا شیر گاو آبستن نیز می توان به بارداری گاو پی برد.
