مقدار PH جوش شیرین یا بی کربنات سدیم چند است؟ اسیدی است یا قلیایی؟

جوش شیرین که با نام بی کربنات سدیم (NaHCO3) نیز شناخته می شود، یک پودر کریستالی سفید رنگ است که معمولاً در پخت و پز و صنایع مختلف دیگر همچون دامپروری، کشاورزی و پتروشیمی، استفاده می شود. همچنین از خاصیت تمیزکنندگی و ضدعفونی کنندگی آن نیز برای اهداف مختلف دیگری مثل نظافت و مراقبت شخصی نیز استفاده می شود. اما سوالی که معمولا پرسیده می شود این است که مقدار pH جوش شیرین چند است؟ آیا این ماده یک اسید است یا یک باز؟

همانطور که می دانید، مقدار pH یک ماده، مشخص کننده اسیدی یا قلیایی بودن آن است. مقیاس pH از 0 تا 14 درجه‌بندی می شود که عدد 7 نشان دهنده خنثی بودن آن ماده است. مقادیر pH زیر 7 نشان دهنده اسیدیته و مقادیر بالای 7 نشان دهنده قلیایی بودن است. اما این عدد در ماده جوش شیرین چیست؟

مقدار pH جوش شیرین 8.3 در دمای 25 درجه سانتیگراد یا 77 درجه فارنهایت است که همین موضوع آن را تبدیل به یک ماده قلیایی یا بازی می کند و همین ماهیت قلیایی جوش شیرین، آن را برای کاربردهای مختلف مفید می کند.

در صنایع غذایی و پخت و پز، خاصیت قلیایی جوش شیرین با مواد اسیدی مانند سرکه واکنش داده و گاز دی اکسید کربن تولید می کند. همین گاز باعث ور آمدن خمیر یا پف کردن آن می‌شود و در نتیجه بافتی سبک‌تر و نرم‌تر را در محصولات پخته ایجاد می کند.

فراتر از مصارف آشپزی، قلیایی بودن جوش شیرین آن را به یک ترکیب محبوب در محصولات پاک کننده نیز تبدیل می کند. این موضوع می تواند به خنثی کردن بوها و حذف لکه ها کمک کند و به عنوان یک پاک کننده ملایم برای تمیز کردن سطوح عمل کند.

توجه به این نکته نیز ضروری است که خاصیت قلیایی جوش شیرین، می تواند به عنوان یک بافر نیز عمل کرده و به عنوان تنظیم کننده سطح pH کمک کند. هنگامی که جوش شیرین به محلول اضافه می شود، می تواند به حفظ pH پایدار کمک کند و از اسیدی یا قلیایی شدن آن جلوگیری کند.

از جوش شیرین در صنعت دامداری و خصوصا گاوداری، بسیار استفاده می شود. خاصیت بازی این ماده، باعث می شود تا از اسیدوز شدن شکمبه گاو و گوسفند جلوگیری شده و حتی آن را درمان کند. به همین دلیل معمولا مقداری جوش شیرین در جیره غذایی این نوع حیوانات اضافه می گردد تا این مشکل که معمولا بر اثر مصرف بالای کربوهیدرات های سهل الهضم حیوانات و یا کیفیت پایین غذای آنها ایجاد می شود، رفع گردد.

آیا ترکیب جوش شیرین با سایر مواد می تواند خطرناک باشد؟

به طور کلی جوش شیرین به عنوان یک ماده امن شناخته می شود که به خودی خود نمی تواند باعث بروز حوادث گردد. اما در این میان برخی مواد وجود دارد که ممکن است در اثر ترکیب با جوش شیرین، منجر به ایجاد حوادثی گردند:

جوش شیرین را با اسیدهای قوی ترکیب نکنید!

همانطور که گفتیم جوش شیرین قلیایی است، بنابراین می تواند با اسیدها واکنش داده و گاز دی اکسید کربن تولید کند. این واکنش معمولاً در پخت و پز برای ایجاد یک اثر خمیری استفاده می شود. با این حال، هنگام ترکیب جوش شیرین با اسیدهای قوی، مانند اسید کلریدریک یا اسید سولفوریک، آزاد شدن سریع گاز دی اکسید کربن می تواند رخ دهد که منجر به فوران یا پاشش می شود. بنابراین از مخلوط کردن جوش شیرین با اسیدهای قوی خودداری کنید، مگر اینکه درک خاصی از واکنش داشته باشید و اقدامات ایمنی مناسب را انجام داده باشید.

جوش شیرین و آلومینیوم!

جوش شیرین می تواند با آلومینیوم واکنش دهد، به ویژه هنگامی که حرارت داده شود و منجر به آزاد شدن گاز هیدروژن شود. این واکنش می تواند باعث افزایش فشار شده و به طور بالقوه منجر به انفجار یا ترکیدن ظروف شود. توصیه می شود از مخلوط کردن جوش شیرین با مواد آلومینیومی، به ویژه در شرایط با دمای بالا یا فشار بالا، خودداری کنید.

ترکیب خطرناک جوش شیرین و برخی مواد شیمیایی

جوش شیرین نباید با مواد شیمیایی خاصی که می توانند واکنش های مضر یا سمی ایجاد کنند، ترکیب شود. به عنوان مثال، مخلوط کردن جوش شیرین با هیپوکلریت سدیم (وایتکس) می تواند گاز کلر ایجاد کند که بسیار سمی است و در صورت استنشاق می تواند مضر باشد. اجتناب از مخلوط کردن جوش شیرین با مواد شیمیایی ضروری است، مگر اینکه از واکنش مطمئن باشید و تهویه مناسب داشته باشید.