همه چیز درباره اسیدوز شکمبه در گاو ( دلایل، علائم، نحوه پیشگیری و درمان)

اسیدوز شکمبه یک اختلال متابولیک است که می تواند در گاوها، به ویژه در دستگاه گوارش آنها رخ دهد. مشخصه آن نیز افزایش غیرعادی سطح اسیدیته در شکمبه است که بزرگترین بخش دستگاه گوارش گاو می باشد. اسیدوز شکمبه در صورتی که درمان نشود، می تواند منجر به صدمات زیادی در حیوان شود و موارد حاد آن برای حیوان خطرناک است. ما در این مقاله به بررسی دلایل اسیدی شدن شکمبه گاو و علائم آن خواهیم پرداخت و همچنین نحوه پیشگیری و درمان اسیدوز شکمبه را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دلایل بروز اسیدوز شکمبه در گاو و گوسفند چیست؟

شکمبه در حیوانات گیاهخواری همچون گاو، مسئول تخمیر و تجزیه خوراک بلعیده شده است که عمدتاً از مواد گیاهی تشکیل شده است. این فرآیند تخمیر، شامل فعالیت میلیاردها میکروارگانیسم در بدن گاو است که کربوهیدرات‌های پیچیده موجود در خوراک را به ترکیبات ساده‌تری تجزیه می‌کنند. پس از تجزیه، گاو می‌تواند آن را جذب کرده و برای انرژی استفاده کند.

اسیدوز شکمبه زمانی رخ می دهد که در فرآیند تخمیر طبیعی، اختلال ایجاد شود و منجر به تولید بیش از حد اسید لاکتیک در شکمبه شود. این اختلال اغلب به دلیل مصرف مقادیر زیادی از کربوهیدرات‌های بسیار قابل تخمیر، مانند غلات یا مواد خوراکی به راحتی قابل هضم، بدون سازگاری مناسب میکروارگانیسم‌های شکمبه برای مدیریت این تغییر ایجاد می‌شود.

به عبارت ساده تر، هنگامی که جیره غذایی حیوان شامل کربوهیدرات های فراوانی باشد، میکروارگانیسم های درون شکمبه، نمی توانند به خوبی از پس تجزیه این مقدار کربوهیدرات برآمده و در نتیجه محیط شکمبه بسیار اسیدی می شود.

تولید بیش از حد اسید لاکتیک باعث کاهش PH شکمبه می شود و آن را اسیدی تر می کند. این محیط اسیدی می تواند برای میکروارگانیسم های شکمبه مضر باشد و منجر به کاهش جمعیت و فعالیت متابولیک آنها شود. همچنین می تواند به پوشش شکمبه آسیب برساند و بر جذب مواد مغذی تأثیر بگذارد و سموم را در جریان خون آزاد کند که این موضوع برای حیوان خطرناک قلمداد می شود.

علائم اسیدی شدن شکمبه چیست؟

برخی از علائم رایج اسیدوز شکمبه در گاو عبارتند از کاهش مصرف خوراک، کاهش تولید شیر، اسهال، کم آبی، لنگش و در موارد شدید حتی مرگ. شدت این عارضه می تواند از موارد تحت بالینی که علائم خفیف یا آشکار نیستند تا موارد حاد که شدیدتر هستند و نیاز به توجه فوری دامپزشکی دارند متغیر باشد.

کاهش مصرف خوراک: گاوهای مبتلا به اسیدوز شکمبه ممکن است کاهش اشتها و کاهش علاقه به غذا نشان دهند. در این شرایط ممکن است حیوان نشانه هایی از بی میلی به مصرف خوراک معمولی خود را نشان دهد.

تغییرات در مدفوع: اسهال یکی از علائم رایج اسیدوز شکمبه است. مدفوع ممکن است شل، آبکی و دارای بوی بد باشد. در برخی موارد، مدفوع ممکن است حاوی ذرات خوراک هضم نشده نیز باشد.

کم آبی: گاوهای مبتلا به اسیدوز شکمبه ممکن است به دلیل افزایش از دست دادن مایعات ناشی از اسهال دچار کم آبی شوند. کم آبی را می توان از طریق چشم های فرورفته، غشاهای مخاطی خشک و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست مشاهده کرد.

کاهش تولید شیر: گاوهای شیری که اسیدوز شکمبه را تجربه می کنند ممکن است کاهش ناگهانی تولید شیر و چربی را نشان دهند. کاهش تولید شیر می تواند قابل توجه باشد و اغلب یکی از اولین نشانه هایی است که دامداران متوجه آن می شوند.

ناراحتی شکمی: گاوها ممکن است علائم ناراحتی شکمی را نشان دهند، مانند لگد زدن به شکم، دراز کشیدن یا قوس دادن به پشت، یا ایستادن در حالت خمیده.

لنگش: اسیدوز شکمبه می تواند منجر به لنگش در گاو شود. آنها ممکن است به سختی راه بروند و یا کلا میلی به راه رفتن نداشته باشند و یا لنگ لنگان حرکت کنند.

افسردگی و بی حالی: گاوهای مبتلا ممکن است افسرده، بی حال و کمبود انرژی عمومی داشته باشند. ممکن است بیشتر از حد معمول زمان خود را دراز بکشند.

ترشح بیش از حد بزاق: اسیدوز شکمبه می تواند باعث ترشح بیش از حد آب دهان یا ترشح بزاق در گاو شود. این اغلب در نتیجه ناراحتی یا تحریک در دهان و گلو است.

توجه به این نکته مهم است که شدت و ترکیب علائم بسته به هر حیوان، مرحله اسیدوز شکمبه و سایر عوامل می تواند متفاوت باشد. اگر به اسیدوز شکمبه در گاو خود مشکوک هستید، بهتر است برای تشخیص دقیق و درمان مناسب با دامپزشک مشورت کنید.

پیشگیری از اسیدوز شکمبه

پیشگیری و مدیریت اسیدوز شکمبه شامل اجرای شیوه های تغذیه مناسب است. این شامل معرفی تدریجی جیره های غذایی با غلظت بالا برای اجازه دادن به میکروارگانیسم های شکمبه برای سازگاری تدریجی، ارائه یک جیره غذایی ثابت و متعادل و اطمینان از دریافت فیبر کافی برای حفظ سلامت شکمبه است. نظارت منظم بر سطح pH شکمبه و سلامت کلی گاو نیز برای تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی مهم است.

تغییر تدریجی جیره غذایی: هنگام معرفی خوراک های با غلظت بالا یا هرگونه تغییر جیره غذایی مهم، باید به یاد داشته باشید که این تغییر باید به آهستگی صورت پذیرد. سرعت پایین تغییرات، به میکروارگانیسم های شکمبه اجازه می دهد تا به آرامی با جیره غذایی جدید سازگار شوند. با گنجاندن مقادیر کمی از خوراک جدید شروع کنید و به تدریج نسبت را در طی چند روز یا چند هفته افزایش دهید تا به میکروارگانیسم های شکمبه فرصت دهید تا خود را تنظیم کنند.

جیره متعادل: اطمینان حاصل کنید که جیره گاو از نظر انرژی، پروتئین، فیبر، مواد معدنی و ویتامین ها متعادل است. با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا جیره ای تهیه کنید که نیازهای خاص گاوهای شما را بر اساس مرحله تولید و نیازهای تغذیه ای آنها برآورده کند.

مصرف فیبر کافی: فیبر برای سلامت شکمبه و تخمیر مناسب ضروری است. مقادیر کافی از منابع فیبر مانند علوفه با کیفیت خوب را در جیره غذایی بگنجانید. این به حفظ pH شکمبه کمک می کند، نشخوار را تحریک می کند و سرعت تخمیر را کاهش می دهد.

مدیریت خوراک: شیوه‌های مناسب مدیریت خوراک، مانند مدیریت مرتب غذا و جلوگیری از جداسازی خوراک را اجرا کنید. اطمینان حاصل کنید که خوراک به درستی مخلوط شده و به طور مساوی توزیع می شود تا از تغذیه انتخابی حیوان و مصرف مقادیر زیاد کنسانتره جلوگیری شود.

اندازه ذرات خوراک: اندازه ذرات خوراک را بهینه کنید تا حیوان به نشخوار مناسب و تولید بزاق تشویق شود. خرد کردن یا آسیاب کردن علوفه و اطمینان از توزیع اندازه ذرات در جیره کل، می تواند به بهبود سلامت شکمبه کمک کند.

پایش pH شکمبه: سطح pH شکمبه را با استفاده از روش‌های مناسب مانند pH سنج به طور مرتب کنترل کنید. این امر به شناسایی هرگونه نوسان یا ناهنجاری در اسیدیته شکمبه کمک می کند و در صورت لزوم امکان مداخله به موقع را فراهم می کند.

تامین آب تمیز و شیرین: اطمینان حاصل کنید که گاوها همیشه به آب تمیز و شیرین دسترسی دارند. مصرف آب کافی برای حفظ عملکرد شکمبه و سلامت کلی ضروری است.

مدیریت مناسب گله: تراکم مناسب دام را حفظ کنید و از ازدحام بیش از حد خودداری کنید، زیرا این امر می تواند به استرس و رقابت برای غذا کمک کند و منجر به اختلال در عملکرد شکمبه شود.

معاینات منظم دامپزشکی: برای نظارت بر سلامت و وضعیت تغذیه گاو، بازدید و مشاوره منظم با دامپزشک را برنامه ریزی کنید. آنها می توانند راهنمایی های خاص برای نیازهای گله شما را ارائه دهند و به شناسایی مشکلات احتمالی در مراحل اولیه کمک کنند.

به یاد داشته باشید که پیشگیری امری کلیدی است و یک برنامه تغذیه خوب مدیریت شده متناسب با نیازهای خاص گله شما برای جلوگیری از اسیدوز شکمبه در گاو ضروری است.

درمان اسیدوز شکمبه

درمان اسیدوز شکمبه در گاو معمولاً شامل ترکیبی از تنظیمات جیره غذایی، مراقبت های حمایتی و در موارد شدید، مداخلات دامپزشکی است. در اینجا برخی از روش های درمانی رایج آورده شده است:

حذف عوامل ایجاد کننده: در صورت امکان، عوامل ایجاد کننده اسیدوز شکمبه را شناسایی و حذف کنید. اگر اسیدوز به دلیل تغییر ناگهانی جیره باشد، به تدریج گاوها را به جیره قبلی خود برگردانید یا جیره مناسب تری را اجرا کنید.

جیره غذایی را تنظیم کنید: جیره غذایی را برای بازگرداندن pH شکمبه و حمایت از سلامت شکمبه اصلاح کنید. این ممکن است شامل کاهش نسبت کربوهیدرات های قابل تخمیر و افزایش گنجاندن منابع فیبر، مانند علوفه های با کیفیت خوب باشد. برای تهیه یک جیره غذایی متعادل و مناسب برای گاو آسیب دیده با دامپزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

تجویز بافرهای شکمبه: بافرهای شکمبه مانند بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین را می توان به صورت خوراکی برای کمک به افزایش pH شکمبه و خنثی کردن اسید اضافی تجویز کرد. دوز و روش مصرف باید توسط متخصص تغذیه تعیین شود.

میزان pH جوش شیرین بالاتر از 8 بوده و همین موضوع آن را به یک بافر تبدیل می کند و به خنثی کردن اسیدهای اضافی تولید شده در شکمبه و بازیابی تعادل pH کمک می کند. افزودن جوش شیرین به جیره غذایی می تواند علائم اسیدوز را کاهش دهد و از آسیب بیشتر به دیواره شکمبه و سایر بافت های گوارشی جلوگیری کند.

مایع درمانی: تجویز مایعات داخل وریدی یا محلول های آبرسانی خوراکی می تواند به اصلاح کم آبی و عدم تعادل الکترولیتی ناشی از اسهال یا کاهش مصرف آب کمک کند.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): در موارد اسیدوز شدید شکمبه، ممکن است دامپزشک داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را برای کاهش درد، کاهش التهاب و کمک به روند بهبودی تجویز کند.

پروبیوتیک ها و مکمل های میکروبی: پروبیوتیک ها و مکمل های میکروبی را می توان برای کمک به بازگرداندن تعادل میکروارگانیسم های شکمبه و بهبود عملکرد شکمبه استفاده کرد. این محصولات حاوی باکتری های مفید یا کشت مخمر هستند که به فرآیند تخمیر کمک می کنند و سلامت شکمبه را بهبود می بخشند.

مداخلات دامپزشکی: در موارد شدید یا زمانی که وضعیت با تنظیم جیره غذایی و مراقبت‌های حمایتی بهبود نمی‌یابد، درخواست کمک دامپزشکی ضروری است. دامپزشک می‌تواند یک معاینه کامل انجام دهد، توصیه‌های درمانی خاصی را ارائه دهد و در صورت لزوم داروها یا درمان‌های اضافی را تجویز کند.

توجه به این نکته ضروری است که رویکرد درمانی ممکن است بسته به شدت بیماری و نیازهای فردی گاو متفاوت باشد. بنابراین توصیه می شود برای تشخیص دقیق و برنامه درمانی متناسب با شرایط خاص با دامپزشک مشورت کنید.